داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻗﺮآن ﻛﻪ در آﻓﺎق واﻗﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ، ﺗﺠﻠﻲ ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﻔﺲ ﻧﻴﺰ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﻠﻜﻪدر ﺗﻤﺎم ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻫﺴﺘﻲ اﻧﺴﺎن و در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺗﺐ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. اﻣﺎ درك ﺗﺠﻠﻴﺎت آﻧﻬﺎ در ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻔﺲ از ﻫﻤﻪ ﺻﻌﺐ ﺗﺮ و دﺷﻮار ﺗﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺜﺮت ﻋﻮاﻟﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺴﺪ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺗﺠﻠﻴﺎت وﺟﻮد دارﻧﺪ اﻣﺎ درك آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺣﺪي دور از دﺳﺘﺮس. ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻧﺎﻓﻊ ﺑﺮاي ﻛﻤﺎل ﻣﻌﻨﻮي ﻧﻴﺴﺖ. ﻧﻔﺲ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﻋﻤﺎل ارادي اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه وﺳﻮﺳﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﻔﺲ درﺳﺖ درك ﺷﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاي ﻛﻤﺎل اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺎﻓﻊ اﺳﺖ. آﻧﭽﻪ در ﻣﻮرد ﺗﺠﻠﻴﺎت ﺣﻘﺎﻳﻖ در ﻧﻔﺲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ در ﻣﻮرد ﻫﺴﺘﻲ اﻧﺴﺎن و ﺗﻤﺎم ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ. ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﻳﻪ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻛﻪ ﻛﻞ در ﺟﺰء ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ. و اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻧﻔﺲ در ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎﻧﻲ، ﻣﻮﺳﻲ و ﻓﺮﻋﻮن ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺒﺎرزه ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺠﻠﻲ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻧﻔﺲ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و داﺳﺘﺎن زﻧﺪﮔﻲ آﻧﺎن در ﻧﻔﺲ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد. اﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮم ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ در ﻧﻔﺲ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. در ﻧﻔﺲ ﻳﺰﻳﺪ و اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﻫﺴﺖ و در ﻧﻔﺲ ﻣﻌﺎوﻳﻪ و اﻣﻴﺮاﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در ﻧﻔﺲ ﭼﻬﺎر ﺑﺎﻧﻮي ارﺷﺪ ﺣﻀﺮات ﺧﺪﻳﺠﻪ و ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﻣﺮﻳﻢ و آﺳﻴﻪ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. در ﻧﻔﺲ ﺣﻀﺮت آدم ﺣﻮا و ﻫﺎﺑﻴﻞ و ﻗﺎﺑﻴﻞ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. اﻣﺎ ﻛﻮ ﭼﺸﻢ ﺑﻴﻨﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ. اﺻﻼ ﻣﺼﺪاق اوﻟﻴﻪ ﻇﻬﻮر اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺐ در اﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﻧﻪ در آﻓﺎق. ﻣﻮﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻇﻬﻮر اﻣﺎم زﻣﺎن در ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ و زﻣﺎم اﻣﻮر ﻧﻔﺲ را دردﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. ﺑﻌﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻇﻬﻮر اﻣﺎم زﻣﺎن در ﺳﺎﻳﺮ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻫﺴﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﺪ و زﻣﺎم اﻣﻮر را ﺑﺪﺳﺖ ﮔﻴﺮد. ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻓﻨﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و اﻋﻄﺎي ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻮﻫﻮﺑﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ. ﺳﺎﻟﻚ ﺗﺴﺎوق ﺗﺠﻠﻴﺎت ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﻛﻼم ﺧﺪا و در اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ را در وﺟﻮد ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻴﻨﻪ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و از درون درك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﺗﺤﺎد ﺑﺎﻃﻨﻲ اﻳﻦ دو را در ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﭼﺸﺪ و ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ درﻛﻲ از آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻛﻪ در ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد، ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ او ﻫﺪﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻏﻴﺮ از ﻃﺮﻳﻖ وﺟﻮد ﻣﺒﺎرك اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞﺣﺲ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻗﺮآن اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ